Wouter van der Toorn: ‘Rouw is geen probleem dat je moet oplossen'

Ieder verlies is uniek

Veel boeken over rouw zijn gebaseerd op persoonlijke ervaringen van de schrijver. Wouter heeft er echter bewust voor gekozen om zijn boeken niet over zijn eigen verhaal te laten gaan. "Heel vaak vergeten mensen dat hun ervaring niet per se iets zegt over de ervaring van een ander," legt hij uit. "Ieder verlies is anders. De relatie met de overledene, je eigen leven, je sociale vangnet – alles is uniek." Hij benadrukt dat het belangrijk is om recht te doen aan de individuele ervaring van rouw.

Wouter schreef zijn eerste boek samen met een compagnon, toen ze hun bedrijf begonnen rondom rouw en nalatenschap. Inmiddels wordt hun boek zelfs door instanties zoals de gemeente Amsterdam gebruikt om mensen te ondersteunen. "Dat hadden we niet bedacht toen we begonnen, maar het is bijzonder om te zien hoe het mensen helpt."

Vraag nooit: hoe is het met je?

Iedereen die rouwt, rouwt op een andere manier. Dat betekent dat er geen vaste regels zijn voor hoe je moet reageren op verlies. Volgens Wouter van der Toorn kunnen de goedbedoelde vragen van anderen soms zelfs een averechts effect hebben. "Hoe is het met je?" is bijvoorbeeld zo'n vraag die vaak gesteld wordt, maar volgens hem meestal niet helpt.

"Het is een veel te grote vraag," legt Wouter uit. "Denk maar eens aan een kind dat uit school komt. Als je vraagt 'hoe was je dag?', krijg je vaak een vaag antwoord terug: 'ja, weet ik veel, ik heb van alles meegemaakt'. Maar als je vraagt: 'Wat was het leukste moment van vandaag?' dan krijgt het kind houvast en kan het makkelijker vertellen. Zo is het ook met rouwenden. Als je vraagt: 'Hoe is het met je?', weet je soms niet waar je moet beginnen. Maar als je zegt: 'Hoe is het met je vandaag?', dan wordt het behapbaar."

Rouwen is niet hetzelfde als een probleem

Een andere valkuil rondom rouw is dat mensen het onbewust als een probleem zien dat opgelost moet worden. "Mensen durven soms geen vragen te stellen omdat ze denken: als ik het vraag, dan maak ik het erger. Terwijl, iemand in rouw heeft juist behoefte aan erkenning", vertelt Wouter.

Een voorbeeld hiervan is de vraag: 'Slaap je een beetje?' volgens hem een veel betere vraag dan 'Hoe is het met je?'. "Verstoorde nachtrust is een heel sterk signaal dat iemand het moeilijk heeft. Als iemand dan zegt: 'Ik slaap slecht', dan hoef je dat niet op te lossen, maar kun je er gewoon voor diegene zijn. Vaak schrikken mensen als iemand begint te huilen, zeker mannen. Maar huilen is geen probleem dat opgelost moet worden. Het is een uiting van verdriet en gemis."

Leren leven met verlies

Het is volgens Wouter heel belangrijk om te beseffen dat rouwen niet betekent dat je een probleem moet oplossen. "Verdriet mag er zijn. Het is een natuurlijk proces waarmee je een nieuwe balans probeert te vinden. Er is een dierbare weggevallen, en je moet je leven opnieuw vormgeven zonder diegene." Dat betekent niet dat je het verlies ooit volledig verwerkt of dat het pijnloos wordt. Rouw is geen ziekte, het is een proces.

Daarbij speelt ook de manier waarop we een overledene blijven herinneren een belangrijke rol. "Sommige mensen denken dat ze verder moeten gaan en alles van de overledene moeten opruimen. Maar voor veel rouwenden zijn tastbare herinneringen juist belangrijk. Een foto, een kledingstuk of een brief kan helpen om iemand dichtbij te voelen. Het zijn geen gewone spullen meer, ze vertegenwoordigen een heel leven en de band die je met iemand had. Het is helemaal niet raar om daar troost uit te halen."

Je kunt de hele uitzending hieronder terugluisteren!