De invloed van broers en zussen: een oefenterrein voor het leven

Wat is de kinderrij?

De plek waar je geboren bent binnen het gezin bepaalt je plaats in de kinderrij: "De kinderen die als eerste geboren worden zijn de oudste kinderen, daarna komen de middelste en uiteindelijk de jongste," legt Hans uit. Bij een groot leeftijdsverschil werkt het anders: "Als er een grote periode tussen zit, begint de kinderrij psychologisch opnieuw. Dat komt omdat kinderen zich minder makkelijk verbinden met een broer of zus die veel ouder is. Ze worden daardoor meer op zichzelf."

Toch is het geen wiskunde. "Je kunt niet zeggen dat elk oudste kind dezelfde eigenschappen heeft. We moeten altijd kijken naar de specifieke situatie waarin iemand opgroeit en welke invloeden daarbij een rol spelen," vertelt Hans. Er zijn algemene patronen, maar je kunt je plek nooit los zien van de gezinssituatie. De omgeving, dynamiek en opvoeding spelen een grote rol. Elk gezin is anders!

Levensgetuigen

Broers en zussen hebben een grote invloed op ons leven. "Ze zijn je levensgetuigen," vertelt Hans. "Je leeft de langste periode van je leven met hen samen. Dat noemen we ook wel een existentiële loyaliteit. Je kunt geen ex-broer of ex-zus worden. Wat er ook gebeurt en hoeveel je ook ruzie maakt, meestal vind je elkaar uiteindelijk wel weer terug."

Toch gaat het niet altijd goed. "Soms raken relaties beschadigd of gaan ze stuk. Het verdrietige is vaak dat dit komt door onmacht: we weten niet goed hoe we met verschillen of conflicten moeten omgaan." Dat maakt het volgens Hans belangrijk om stil te staan bij wat er in die relaties gebeurt.

Het gezin als oefenterrein

Een gezin is de eerste plek waar je als kind leert omgaan met jezelf en anderen. "Hoe meer broers en zussen je hebt, hoe meer oefenterrein je hebt," legt Hans uit. Hij vergelijkt het met een leger dat oefent voor de echte strijd: "Hoe lastiger het oefenterrein is, hoe beter getraind je bent. Zo kun je ook naar gezinnen kijken. Als je opgroeit in een gezin waar veel strijd was, kun je juist sterke psychologische spieren ontwikkelen."

Dit oefenterrein heeft een belangrijke functie. "Je leert samenwerken, delen, voor jezelf opkomen en je grenzen aangeven. Het is een veilige plek, omdat je weet dat je de volgende dag weer samen aan de ontbijttafel zit."

Oudste kinderen

De plek in de kinderrij heeft ook invloed op je rol in het gezin. Oudste kinderen maken vaak veel premières mee: "Ze zijn de eersten die leren lopen, fietsen en naar school gaan. Ze maken het vader- en moederhart wakker." Maar oudste kinderen hebben ook een nadeel: "Ze hebben geen voorbeelden en moeten alles zelf uitzoeken. Dat kan leiden tot een groot verantwoordelijkheidsgevoel, maar ook tot faalangst."

Meer weten? Luister het hele gesprek hieronder terug! Hans vertelt meer over wat je positie in het gezin zegt over wie je bent. Hij gaat ook in op de rol van enig kinderen en wat er gebeurt als een broer of zus vroegtijdig wegvalt.