Loskomen van narcisme: "Het is net zo erg als seksueel misbruik"

Een eerdere uitzending over narcisme in Bij Jorieke, ook met Marion, was de meest beluisterde uitzending uit 2019 van het programma. Marion: "Het is een groeiend probleem. De aantallen die erover zijn, zijn altijd een schatting, omdat het bij veel mensen niet officieel vastgesteld is."

Er zijn veel eigenschappen die kenmerkend zijn voor iemand met narcisme. Marion: "Over het algemeen geldt: iemand misbruikt anderen om zichzelf beter te voelen. We hebben allemaal wel eens egoïstische trekken, maar dan spreekt je geweten ook. Bij iemand met narcisme niet: de middelen dienen het doel."

Er zijn grofweg twee varianten aan te wijzen: Openlijk en verborgen narcisme. "Een openlijk narcistisch persoon is vooral bezig alles naar de buitenwereld toe geweldig te laten zijn. Het gaat om het mooie plaatje dat anderen van hem of haar hebben, en gebruikt anderen ook echt om dat voor elkaar te krijgen. Verborgen narcisme is veel moeilijker te herkennen: Het gaat minder om de buitenkant, maar dezelfde manieren van manipulatie worden gebruikt. Dat herken je vaak pas als je iemand van heel dichtbij kent."

Nu of nooit

Veel slachtoffers van narcisten lijden aan het narcistisch slachtoffer syndroom. "Dat lijkt op een posttraumatische stressstoornis. Het is een vorm van mishandeling, verbaal en soms ook fysiek. Het is net zo erg als seksueel misbruik. Je wilt vluchten én voor jezelf opkomen. Omdat beide niet kunnen, raak je enorm beschadigd."

De eenzaamheid bij slachtoffers als ze uiteindelijk wel weg zijn gegaan is vaak groot. "Er is nog te weinig kennis over. In de opleidingen voor psycholoog en psychiater is er wel aandacht voor het narcisme, maar minder voor het slachtoffer. Daar is weinig passende hulpverlening bij. Terwijl dit cruciaal is voor je herstel. Zoek hulp en zorg dat je iemand vindt die je gelooft en snapt wat er aan de hand is. Anders raak je nóg meer beschadigd."

Het beste wat je kunt doen is volgens Marion al het contact met iemand met narcisme te verbreken. "Want iedere keer als er contact is word je verleid om eraan toe te geven. En als het om één van je ouders gaat, of als er kinderen in het spel zijn, kom je er nooit helemaal los van. Dan is het de kunst om niet te laten merken wat het gedrag van iemand met narcisme met je doet. Zo afstandelijk, zakelijk en neutraal mogelijk."

Moet je dan een huwelijk verbreken terwijl je aan God trouw beloofd hebt? Marion: "De Bijbel zegt: Het is niet goed om je tot slaaf te laten maken. Want dat ben je in zo'n relatie. God zegt: Ik ben de norm in jouw leven, niet de ander. Je bent gemaakt om in vrijheid te leven. Vanuit ons christen zijn leren we: heb oog voor je naaste, heb de ander lief. We gaan uit van het goede in de ander. Het is dan een hele grote stap om te zeggen: ik stop ermee. Maar dat geeft helaas wel meer ruimte."

Luister hier het hele gesprek met Marion Lutke terug:

Beeld: Unsplash.com