Onderduikers in de kerk van kosterszoon Jan: "Die angst neem je altijd mee"
6 mei 2022In Kerkshoppen stond deze week een bijzondere kerk in de aandacht. Dat had alles te maken met de datum van gisteren; 5 mei. Het was toen 77 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. De oude Sint Victorkerk in Batenburg speelde een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog. Voor een Joods echtpaar was het anderhalf jaar lang een onderduikadres. Jan van de Bovenkamp is de zoon van de toenmalige koster. Nu is hij beheerder van de kerk. Lukas praat in De Lunchroom met hem over de oorlog.
Via allerlei omzwervingen kwam het Joodse echtpaar terecht bij de vader van Jan. Hij bood de mensen in eerste instantie aan om een paar dagen in de kerk te schuilen. Dat werd uiteindelijk anderhalf jaar. Deze situatie had veel invloed op het gezin van Jan: “Ik was de jongste van drie kinderen. Op onze zolder hadden mijn ouders twee joden verborgen en in de kerk dus het echtpaar uit Amsterdam. Mijn moeder deed allerlei dingen voor deze mensen zoals koken en wassen. Van de kussens uit de kerkbanken maakte het echtpaar een geïmproviseerd bed.”
De bevrijding van het echtpaar uit de kerk maakte Jan heel bewust mee. Hij was toen vier jaar oud: “Ik herinner me heel goed dat de deuren van de kerk opengingen en de mensen naar buiten kwamen. Op het prachtige orgel speelde een vriendin van mijn ouders op dat moment het Hatikwa. Dat lied werd later het volkslied van Israël. Een lied over hoop.”
De man van het Joodse echtpaar was huisarts. Toen Jan ziek werd, stelde hij de ziekte polio vast. Een enge ziekte waar veel kinderen aan stierven: “Ik herinner me dat Oom Ies, zo noemden we hem, een spuit in mijn bovenbeen zette. Dit was een zinvolle ingreep, want ik leef nog steeds. Ik voel dat hij er aan bij droeg dat ik er nog ben.”
Een grote impact
Verraad lag altijd op de loer. Dat had een enorme invloed op het gezin: “De angst gierde door het huis. Als klein jongetje maakte ik dat niet heel concreet mee. Toch neem je die angsten met je mee. Ik geloof dat ik daar nooit helemaal vanaf ben gekomen.” Nog steeds speelt de onderduiking een rol in het leven van Jan: “De band met dit Joodse gezin is er nog steeds. Niet meer via deze mensen, maar via de kleinkinderen. Zij zijn allemaal in de kerk geweest om te kijken hoe hun grootouders verbleven. Het zijn buitengewoon emotionele verhalen die we met elkaar delen”
Luister hier het hele gesprek terug:
